خداوند متعال در قرآن كريم، كار خود را به دو بخش، تقسيم و هر دو را زير پوشش و احاطهٴ علم و قدرت خويش،اعلام فرموده است.

براساس اين تقسيم، بخشي از كارها را كه مربوط به طبيعت است به صورت زمانمند انجام مي‏دهد. مثلاً ارزاق بشر را در فصل هاي چهارگانه تأمين مي‏كند: ﴿... و قدّر فيها أقواتها في أربعة أيّام ... ﴾[1].

در قرآن كريم هرگز چيزي مخالف با امور مسلّم علمي و براهين عقلي، چه در علوم تجربي و چه بالاتر از آن در علوم رياضي و فلسفه و حكمت و كلام و عرفان، وجود ندارد.

پس از اين مقدمه بايد ديد كه تحليل آفرينش آدم به وسيلهٴ خداوند، چگونه است. آيا مجسمه اي از خاك آفريد و سپس از روح خويش در او دميد؟...

آفريدگار هستي درباره آفرينش هيچ موجودي جز انسان، اعلام قبلي نكرد و امر خلقت او را با فرشتگان در ميان ننهاد. اما در مورد بشر، نخست از خلقت او با ملائكه سخن گفت و آنها را با تعبيرهاي مختلف از اين امر عظيم، آگاه ساخت. گاهي در قلمرو طبيعي به خلق انسان از مبدأ ماديِ ...

علم به حدوث خويش براي انسان، هم از آيات قرآن، هم از روايات اهل بيت (عليهم السلام) و هم به وسيله برهان هاي مختلفي كه متكلمان اقامه كرده اند، به آساني حاصل مي‏شود.

قرآن كريم به پدران و مادران مي‏فرمايد: مبادا بپنداريد كه خالقِ فرزندان خود هستيد و آنها را شما به وجود آورده ايد. بلكه...

بزرگان اهل تحقيق براي هر موجود بخصوص انسان، چهار مرحلهٴ وجودي قايل‏اند: «وجود طبيعي»، بالاتر از آن، «وجود مثالي» كه لوح محو و اثبات است، والاتر از آن، «وجود عقلي» كه لوح محفوظ است و فراتر از همه، «وجود الهي» كه البته  ...

خداي سبحان، طي مراحلي آفرينش انسان و رابطه او با مبداء فاعلي خويش را در قرآن كريم، بيان مي‏كند.
در يك مرحله مي‏فرمايد: انسان، قبلاً «چيزي نبود». در مرحله دوم مي‏فرمايد: «چيز قابل ذكري نبود». در مرحله سوم از «علم سابق انسان» به چيزي نبودن يا ناچيز بودن خود، خبر مي‏دهد. در مرحله هاي چهارم و پنجم نيز از «فراموشي انسان»، نسبت به اين حقيقت و «امكان ياد آوري آن» سخن مي‏گويد.

انسان كه برآيند ملك و ملكوت است، از سابقهٴ ازلي و لاحقهٴ ابدي برخوردار است. جانمايهٴ انساني، نفس نفيس او است كه گوهر يكدانهٴ صدف هستي، قطيعهٴ الهي و لطيفهٴ ربوبي است. او به لحاظ هدف الهي و غايت اقصاي خود به سوي محبوب و معشوق در حركت است و تنها توشهٴ راه و عصاي كارامد، عنصر عظيم تقواست كه كرامت عنداللهي را به همراه داشته و انسان را به محوريت تقوا، كريم مي‌گرداند.

بر اين مبناست كه موجودي بدون روح، كم كم داراي روح شده و به صورت حيوان،مراحل كمال را پشت سر گذاشته و به شكل بوزينه و ميمون درآمده است. سپس با تطوّراتي ديگر و از دست دادن عضوهايي از بدن به صورت انسان دو پا و داراي قدرت سخن، تكميل شده است.