دشوارتر از علم به حدوث

علم به حدوث خويش براي انسان، هم از آيات قرآن، هم از روايات اهل بيت (عليهم السلام) و هم به وسيله برهان هاي مختلفي كه متكلمان اقامه كرده اند، به آساني حاصل مي‏شود.

قرآن كريم به پدران و مادران مي‏فرمايد: مبادا بپنداريد كه خالقِ فرزندان خود هستيد و آنها را شما به وجود آورده ايد. بلكه...

كار شما تنها إمناء و نقل مني از جايگاهي به جايگاه ديگر است و اين خداست كه هر انساني را مي‏آفريند: ﴿أفرأيتم ما تُمنون ٭ أأنتم تخلقونه أم نحن الخالقون﴾[1].

امام رضا (عليه السلام) نيز در پاسخ كسي كه برهان بر مبداء مي‏خواست، فرمود كه تو قبلاً نبودي و بعد، موجود شدي. نه خودت خود را آفريدي و نه مثل تويي تو را خلق كرد:

«عن أبي الحسن علي بن موسي الرضا (عليه السلام) أنّه دخل عليه رجل فقال له: يا بن رسول الله ما الدّليل علي حدث العالم. قال: «أنت لم تكن ثمّ كنت و قد علمتَ أنّك لم تُكَوِّن نفسك ولاكَوَّنَك من هو مثلك»[2].

برهان هاي كلامي نيز، اثبات مي‏كند كه انسان، حادث است و هر حادثي يقيناً محدث مي‏خواهد.

پس به دست آوردن اين علم كه انسان، سابقهٴ عدم دارد، چندان مشكل نيست. آنچه دشوار است، ياد آوري نشئهٴ پيش از وجود خارجي ما است كه خداوند در آن مرحله با ما سخن گفته است و قرآن ما را به همين حقيقت تذكر مي‏دهد.

اين سخن برخلاف بحث در علوم انساني، تنها اثر علمي ندارد. بلكه در ارتباط مستقيم با تربيت انسان است كه اگر كسي سابقه خود را دريابد و آن را خوب ادراك كند، هرگز مغرور نمي‏شود و خويشتن را نمي‏بازد و همواره آينه دار جمال و جلال حق خواهد بود.

[1] ـ سورهٴ واقعه، آيات 58 ـ 59.

[2] ـ توحيد صدوق، باب 42، ص 293، ح 3.