مقام انسانیت ، مسجود ملائکه

فرشتگان ، در برابر جان آدمی خاضع هستند و شیاطین هم دشمن جان آدمی هستند . این چنین نیست که شیطان چون با آدم بد بود ، با مردها بد باشد ، او با آدمیت بد بود وبا « مردم » دشمن است نه با « مردان » به همین جهت ذات اقدس اله به جامعه بشری خطاب می کند که دشمن آشکار شما شیطان است . بنابراین ، مسجود ملائکه ومعلّم فرشتگان ، عالم به اسماء ، مقام انسانیت است ، و مقام انسانیت ، منزه از ذکورت و انوثت است . پس عالی ترین مقام که مقام خلافت است ، از آنِ انسانیت انسان است واختصاصی به زن یا مرد ندارد . مؤید بیان فوق آیه مبارکه سوره اعراف است که می فرماید :

ولقد خلقناکم ثمّ صوّرناکم ثمّ قلنا للملائکة اسجدوا لآدم(4)

در حقیقت شما را خلق کردیم ، سپس به صورتگری شما پرداختیم ، آنگاه به فرشتگان گفتیم : برای آدم سجده کنید .

به همه انسانها از صدر تا ساقه خطاب می کند که : ما شما را آفریدیم ، تصویر کردیم بعد به فرشته ها گفتیم در برابر آدم سجده کنند . یعنی ، عصاره شما انسانها که مقام انسانیت است ، آن را به عنوان آدم یاد کردیم و به فرشته ها گفتیم در برابر مقام معلم خاضع باشید . گرچه برخی ها بر این باورند که از این آیه

[116]

می توان استفاده کرد که قبل از آدم انسان هایی بوده اند و آدم از نسل آنهاست ، ولی آیات سوره آل عمران و مانند آن به خوبی روشن می کند که انسانها از نسل آدم سلام اللّه علیه هستند و آدم از « تراب » است واگرچه طبق برخی از نقلها قبل از آدم انسان های فراوانی آمده اند ، ولی رخت بر بستند و نسل فعلی بشر به آدم منتهی می شود که فرمود :

انّ مثل عیسی عند اللّه کمثل آدم خلقه من تراب ثمّ قال له کن فیکون(5)

در واقع مَثَلِ عیسی نزد خدا مَثَلِ خلقت آدم است ، که او را از خاک آفرید ، سپس به او گفت : باش ، پس می باشد .

اگر آدم همچنان که برخی می پندارند ، پدر و مادر می داشت دیگر داستان حضرت عیسی مثال او قرار نمی گرفت و پاسخ ترسایانی که قائل به تثلیث شده اند ، داده نمی شده ، خدا می فرماید : چرا درباره عیسی غلوّ می کنید او را « ابن اللّه » می دانید و « ثالث ثلاثه » درباره خدا قائلید ؟ داستان عیسی مثل داستان آدم است .

خلاصه آن که ، عصاره انسانیت به صورت آدم ابوالبشر درآمده و این عصاره خلیفة اللّه و مسجود و معلّم ملائکه شده است . در هر انسانی از عصاره آدمیت سهم بیشتری باشد ، حَظّ وافری از خلافت و نصیب بیشتری از تعلیم و سهم مهم تری از مسجود بودن دارد . و شیاطین نیز بیشتر به سراغ او می روند مگر این که نا امید بشوند .

4 . اعراف ، 11 .5 . آل عمران ، 59 .